WOJCIECH KORFANTY (1873-1939)

    Śląski polityk i dyktator III Powstania Śląskiego, w II RP jeden z przywódców Chrześcijańskiej Demokracji, Wojciech Korfanty (właściwie Adalbert Korfanty), to jedna najważniejszych postaci dla Śląska i jego walki o przyłączenie do Polski.

    Urodził się 20 kwietnia 1873 roku w osadzie Sadzawka (obecnie Siemianowice Śląskie). Jego ojciec był górnikiem. W latach 1901-1908 był członkiem Ligi Narodowej, w ramach której współpracował z Romanem Dmowskim, a od 1903 do 1912 i w 1918 posłem do Reichstagu oraz pruskiego Landtagu, gdzie reprezentował Koło Polskie.

    25 października 1918 roku wystąpił w niemieckim parlamencie z żądaniem przyłączenia do państwa polskiego wszystkich polskich ziem zaboru pruskiego. Po powstaniu niepodległej Polski przeniósł się do Poznania. Współkierował m.in. II Powstaniem Śląskim, które zaczęło się w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku i objęło praktycznie cały okręg przemysłowy. Bezpośrednim celem powstańców było wyparcie niemieckiej Policji Bezpieczeństwa z obszaru plebiscytowego, a także likwidacja niemieckich organizacji paramilitarnych i bojówek. Zablokowane przez alianckie wojska powstanie zakończyło się 25 sierpnia na rozkaz jego dowódców. W jego wyniku niemiecką policję plebiscytową zastąpiono mieszaną - polsko-niemiecką.

    20 marca 1921 roku przeprowadzono plebiscyt, który miał rozstrzygnąć o podziale Górnego Śląska. Za przynależnością do Polski głosowało 40,3 proc. ludności, przez co prawie cały obszar plebiscytowy przypadł Niemcom. Na tę wieść wcześniejsze pojedyncze strajki niezadowolonych z trudnych warunków materialnych i bezrobocia mieszkańców regionu przekształciły się 2 maja w strajk generalny i w nocy z 2 na 3 maja doszło do III Powstania Śląskiego. Na jego czele znów stanął Korfanty.

    W wyniku zrywu zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale, a Korfanty w lipcu 1921 roku opuścił Śląsk. W odrodzonej Polsce w latach 1922-1930 był posłem na Sejm z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji (ChD). Wiosną 1935 roku w obawie przed represjami udał się na emigrację do czeskiej Pragi, a następnie wyjechał przez Niemcy do Francji. Był jednym z założycieli Frontu Morges (wraz z Ignacym Paderewskim, Józefem Hallerem i Wincentym Witosem).

    W kwietniu 1939 roku po wypowiedzeniu przez III Rzeszę układu o nieagresji i niestosowaniu przemocy, powrócił do Polski, gdzie został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Zwolniono go 20 lipca z powodu ciężkiej choroby. Zmarł 17 sierpnia. Okoliczności jego śmierci budzą kontrowersje. Jedna z hipotez utrzymuje nawet, że zatruł się oparami arszeniku, którymi nasączone były ściany jego celi.

    Korfanty spoczął w Katowicach, na cmentarzu przy ul. Francuskiej. Jego pogrzeb, na który przyszło ok. 5 tys. osób, stał się wyrazem poparcia dla prowadzonej przez niego polityki niepodległościowej i wielką manifestację patriotyczną Ślązaków pamiętających m.in., że trzecie Powstanie Śląskie, którego był dyktatorem, okazało się jednym z dwóch - obok Powstania Wielkopolskiego - polskich zrywów zbrojnych zakończonych sukcesami.

    Opracowano na podstawie portalu historycznego dzieje.pl